"Ik was op zoek naar een muziekstijl zonder solist."
De Arnhemse musicus Jos Janssen brengt samen met leden van het Kusuma Budaya ensemble Indonesische gamelan muziek ten gehore tijdens de vijfde editie van de Folk Sessions. In deze nieuwe reeks concerten in het Arnhems Boeken Café (ABC) Libertas kun je elke maand luisteren naar live muziek uit verschillende landen en culturen. Op 28 februari kun je genieten van Indonesische gamelan muziek door Jos Janssen en leden van het Kusuma Budaya ensemble.
Van oorsprong is gamelanmuziek hoofdzakelijk begeleidende muziek bij klassieke dans en het wajang schaduwpoppenspel . De poppenspeler is een echte duizendpoot. Hij speelt tegelijkertijd de poppen met zijn rechter- en linkerhand, soms een houten hamertje met zijn linkerhand, vertelt een verhaal en speelt met zijn rechtervoet accenten op bronzen platen hangend aan een houten kist met poppen links naast hem. Dit alles doet hij 8 uur lang in kleermakerszit. Met het houten hamertje geeft hij signalen door aan de trommelspeler van het orkest, die vervolgens signalen geeft aan de rest van het orkest. Bij dit optreden bij Libertas spelen de musici concertmuziek met langere symfonische werken, solo gezongen poëzie en verscheidene welkomst muziekstukken.
Ik denk dat het belangrijk is om altijd te blijven dromen: MILAS - mimpi lama sekali.
De Arnhemse Jos Janssen raakte geïnteresseerd in gamelan muziek tijdens zijn studie sonologie in 1976. “Sonologie is een combinatie van kunst en wetenschap, elektronische- en computermuziek en onderzoek. De eerste audiosyntheseprogramma’s waren net uitgevonden en tijdens mijn klankonderzoek begon ik gamelan klanken na te bootsen, die ik gebruikte in mijn composities. Ik kende gamelan muziek al uit mijn jeugd, maar tijdens mijn studie ben ik me er echt in gaan verdiepen. In diezelfde tijd begon ik gamelan muziek te leren bij de Indonesische Ambassade. Daar bespeelde ik voornamelijk de gendher (metallofoon) , die ik nu ook in ons huidige ensemble speel.”
“Ik voelde me aangetrokken tot gamelan muziek omdat ik op zoek was naar een muziekstijl met een andere hiërarchie dan Europese en Amerikaanse muziekstijlen. Daarbij is de solist eigenlijk altijd leidend. Ik was juist op zoek naar een stijl waarin er meer gelijkheid bestond en er geen duidelijke solist is. Toen vond ik gamelan muziek. Waar je als klassiek zanger in het Westen wordt getraind om hard genoeg te kunnen zingen om boven een orkest uit te komen, wordt er in Indonesië meer gefocust op een andere zangtechniek en nauwelijks op volume. Je bent gelijkwaardig aan de andere instrumenten.” “Tussen 1980 en 1985 ben ik 3 keer in Indonesië geweest om gamelan muziek te leren. In die tijd heb ik veel opnames gemaakt voor radioprogramma’s van VPRO Radio 4. Sommige radio uitzendingen bestonden toen uit 8 uur lang gamelan muziek, die werden zeer goed beluisterd.”
Ik was juist op zoek naar een muziekstijl waarin meer gelijkheid bestond.
“Mijn muzikale droom is 6 jaar geleden uitgekomen. In Indonesië werd toen een enorm festival georganiseerd, genaamd Coming Home. Het was bedoeld voor musici die ooit in Indonesië hadden gestudeerd. Duizend musici van over de hele wereld werden uitgenodigd om op het festival te komen spelen. We hebben toen 3 concerten gegeven. We realiseerden dat we ons onder de beste gamelan muzikanten van de hele wereld bevonden en dat heeft ons gemotiveerd om beter te spelen dan ooit tevoren. Ik heb al veel gedaan en meegemaakt, maar ik denk dat het belangrijk is om altijd te blijven dromen: MILAS – mimpi lama sekali”
Tekst: Hanna Cremers